2024-03-29T18:47:07Z
https://www.iraneiap.ir/?_action=export&rf=summon&issue=2205
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1393
5
9
برآورد و مقایسه ارزشهای کمی دو کارکرد تفریحی و حفاظتی در دریاچه سد لار
رضا
مقدسی
فاطمه
صیادی
حامد
رفیعی
با توجه به اهمیت ارزشهای غیربازاری محیطزیست و کمی نمودن این ارزشها، مطالعه حاضر به برآورد و مقایسه ارزشهای کارکردی تفریحی و حفاظتی دریاچه لار به دلیل نقش حیاتی آن در اکوسیستم میپردازد. برای همین منظور، از روش ارزشگذاری مشروط، پرسشنامه انتخاب دوگانه و الگوی کیفی لاجیت استفاده شد. اطلاعات این مطالعه در سال 1391 و به روش نمونهگیری تصادفی از 230 گردشگر منطقه جمعآوری شد. در این مطالعه، ارزش تفریحی دریاچه لار برای هر فرد در هر بازدید معادل 2/7626 ریال برآورد شد. متوسط تمایل به پرداخت ماهیانه هر فرد، جهت ارزش حفاظتی دریاچه لار معادل 6/3716 ریال به دست آمد. با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش، در هر دو برآورد، در مورد متغیرهای پیشنهاد، درآمد ماهیانه خانواده و میزان رضایت، نتایج مشابهی حاصل شد. سطح تحصیلات احتمال پذیرش مبالغ پیشنهادی را برای ارزش حفاظتی دریاچه لار در مقایسه با ارزش تفریحی به میزان بالاتری تحت تأثیر قرار میدهد. از طرفی، احتمال پذیرش مبلغ پیشنهادی از سوی بومیان منطقه برای ارزش حفاظتی دریاچه لار بیشتر از سایر بازدیدکنندگان میباشد.
ارزش کارکردی تفریحی
ارزش کارکردی حفاظتی
ارزشگذاری مشروط
مدل لوجیت
دریاچه لار
2015
01
01
15
24
https://www.iraneiap.ir/article_12838_66f3bed6a7e093656652eb591d6fc2e5.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1393
5
9
ارزیابی بصری کیفیت منظرهها بر اساس رهیافت ادراکی، الگویی برای مدیریت مطلوبتر مناطق طبیعی تفرجی (مطالعه موردی: مسیرهای پیادهروی حوضهآبخیز زیارت گرگان)
پریسا
رفیعانی خاچک
مرجان
محمدزاده
سید حامد
میرکریمی
بازدیدکنندگان، مسیرهای پیادهروی را به روشها و دلایل مختلف استفاده میکنند. در طراحی مسیرهای پیادهروی، در نظر گرفتن اولویتهای استفادهکنندگان در تعیین مقصد آنها در مسیر پیادهروی بسیار مهم است. منظرهها و نقاط تماشای طبیعت از جمله عناصر مهم از سوی بازدیدکنندگان در انتخاب یک مسیر تفرجی هستند. بنابراین، انتظارهای مربوط به زیبایی و زیباییشناختی باید بهعنوان بخشی از یک طراحی اندیشمند درنظر گرفته شوند. رهیافتهای متفاوتی برای ارزیابی کیفیت منظرههای سیمای محیط طی چند دههی اخیر، توسعه یافته است. دو رهیافت پایه در این زمینه شامل: رهیافت تخصصی و رهیافت ادراکی است. در این پژوهش نیز منظرهها و نقاط دید در 10 مسیر پیادهروی موجود در منطقه تفرجگاهی طبیعی حوضهآبخیز زیارت، بر اساس رهیافت ادراکی ارزیابی کیفیت بصری مورد بررسی قرار گرفتند. در این راستا، بررسی میدانی مسیرها در منطقهی تفرجگاهی طبیعی حوضهآبخیز زیارت جهت تعیین نقاط دید با استفاده از GPS انجام شد. همچنین جهت تجزیه و تحلیل کیفیت منظرهها، از تمام نقاط دید تعیینشده عکسبرداری و اطلاعات حاصل از بررسی میدانی به محیط ArcGis9.3 انتقال یافت. نتایجحاصل از این پژوهش نشان داده است، مسیرهای موجود در منطقه را میتوان بر اساس کیفیت منظرهها در سه طبقهی عالی، خوب و متوسط قرار داد.بنابراین، مسیرهای پیادهروی مورد بررسی امکان و فرصت تماشای منظرههای متفاوتی از طبیعت این منطقه را میتوانند برای بازدیدکنندگان فراهم نمایند. شناسایی مسیرهای پیادهروی و نقاط دید آنها، ارزیابی کیفیت هر یک از این نقاط و معرفی مسیرها بر اساس کیفیت منظرهها با استفاده از روش ادراکی می تواند به عنوان الگویی مناسب برای مدیریت مطلوبتر مناطق تفرجی مورد استفاده قرار گیرد. در این پژوهش، سعی شدهاست تا با معرفی یکی از روشهای ارزیابی بصری، الگویی برای مدیریت مطلوبتر این مناطق و افزایش کیفیت تجربهی تفرجی بازدیدکنندگان از یک منطقه طبیعی تفرجگاهی ارایه شود.
مسیر پیادهروی
بازدیدکنندگان
ارزیابی
رهیافت ادارکی
کیفیت
منظرهها
2015
01
01
3
14
https://www.iraneiap.ir/article_12839_940a2fabb8b03d25f09f1d7c1d29b72c.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1393
5
9
بررسی الگوی مکانی پارکهای تهران توسط سنجههای سیمای سرزمین
لیلا
سلیماننژاد
جهانگیر
فقهی*
مجید
مخدوم
منوچهر
نمیرانیان
فضای سبز در شهرها و بهویژه در شهرهای بزرگ و صنعتی، دارای عملکردهای مختلفی میباشد. فضای سبز از یکسو موجب بهبود وضعیت محیطزیست شهرها شده، از سوی دیگر شرایط مناسبی را برای گذران اوقات فراغت شهروندان برحسب توزیع و پراکنش آن در سطح شهر مهیا میکند. در این پژوهش، بهمنظور مطالعه نحوه ترکیب و توزیع مکانی پارکهای شهر تهران، نقشه پارکها با استفاده از اطلس رقومی بوستانهای شهر تهران و به کمک نرمافزارهای ArcMap و IDRISI تهیه شد. سپس بهکمک سنجههای منتخب سیمای سرزمین شامل (سطح طبقه، تراکم لکه، درصد مساحت از سیمای سرزمین، میانگین سطح لکه، شاخص بزرگترین لکه، شاخص شکل سیمای سرزمین، میانگین فاصله اقلیدوسی نزدیکترین همسایه، میانگین شاخص شکل لکه) اطلاعاتی در زمینه الگوی مکانی پارکهای شهر تهران بهصورت کمی و با استفاده از نرمافزار Fragstats حاصل شد و نحوه ترکیب و توزیع فضایی، وسعت و پیوستگی پارکها مورد ارزیابی قرار گرفت. در مجموع، تنها شش درصد از سطح سیمای سرزمین به این نوع کاربری اختصاص یافته که در سه طبقه پارک محلهای، ناحیهای و منطقهای مورد مطالعه قرار گرفتند. پارکهای محلهای از الگوی مکانی بهتری نسبت به سایر طبقهها برخوردار بوده و سنجهها نتایج به نسبت مطلوبتری را برای این طبقه ارایه دادند. در مقابل نتایج کمی بهدست آمده از محاسبه سنجهها برای پارکهای منطقهای، بیانگر نامناسبترین وضعیت مکانی این پارکها در میان سه طبقه مورد بررسی در سطح شهر تهران بود.
سنجههای سیمای سرزمین
پارک
الگوی مکانی
فضای سبز
تهران
2015
01
01
25
34
https://www.iraneiap.ir/article_12840_b2ee2e4ef00490c78fb9232eb4d73174.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1393
5
9
تعلق مکانی، نگرش و رفتار محیط زیستی گردشگران پارکهای جنگلی
احمد
عابدی سروستانی*
به دلیل استفاده روزافزون مردم از مناطق تحت حفاظت مانند پارکهای جنگلی، این دغدغه وجود دارد که آیا آنها رفتار مناسبی با این مناطق دارند؟ برخی معتقدند متغیرهای روانشناختی مانند تعلق مکانی و نگرش محیطزیستی تا حد زیادی میتواند بر رفتار محیطزیستی گردشگران و استفادهکنندگان پارکهای جنگلی تأثیرگذار باشد. مطالعه پیمایشی حاضر، با هدف بررسی ارتباط بین این متغیرها بین گردشگران پارکهای جنگلی استان گلستان انجام شده است. نتایج نشان میدهند، با افزایش فاصله محل زندگی گردشگران با پارکهای جنگلی، از میزان تعلق مکانی آنان نسبت به این پارکها کاسته میشود و افراد مجرد نسبت به افراد متأهل، تعلق مکانی بیشتری به پارکهای جنگلی دارند. این در حالی است که نهتنها بین تعلق مکانی و رفتار مناسب محیطزیستی گردشگران در پارکهای جنگلی، همبستگی مثبت ومعنیدار وجود دارد، بلکه رابطه بین این دو متغیر یک رابطه علت و معلولی است. پژوهش حاضر، نشان داد: تعلق مکانی در مقایسه با نگرش نسبت به محیطزیست، متغیر بهتری برای پیشبینی رفتارهای حامی محیطزیست است.
تعلق مکانی
نگرش محیط زیستی
رفتار محیط زیستی
پارکهای جنگلی
2015
01
01
35
46
https://www.iraneiap.ir/article_12841_e09c27be0e5659627e1f4696535e8d1d.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1393
5
9
تأملی بر عملکرد جامعۀ بینالمللی در برابر تغییرات آبوهوایی
علی
نواری*
یکی از مباحث محیطزیستی که موجب نگرانی جامعۀ بینالمللی شده است، مساله تغییرات آبوهوایی است. افزایش تراکم گازهای گلخانهای در هواسپهر که ناشی از مداخلۀ بشر در طبیعت است، بهتدریج دمای کرۀ زمین را افزایش داده است. عواقب مهیبی که تغییرات آبوهوایی بهدنبال دارد، ضرورت اقدام برای مقابله با این پدیده را آشکار کرده است. از اینرو، جامعۀ بینالمللی کوشیده است از رهگذر تصویب کنوانسیون کلیات در زمینۀ تغییرات آبوهوایی، پروتکل کیوتو، برگزاری کنفرانسها و نشستهای متعدد در برابر تغییرات آبوهوایی واکنش نشان دهد. در این مقاله، تلاش شدهاست با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی در دورة زمانی 2011- 1972، اقدامهای حقوقی جامعة بینالمللی در مورد موضوع تغییرات آب و هوایی، تشریح شود. بدینمنظور، از اسناد حقوقی بینالمللی مرتبط با محیطزیست به عنوان داده، استفاده شدهاست.
نتایج حکایت از آن دارد که اگرچه تلاشهای حقوقی جامعۀ بینالمللی در راستای مقابله با گرمایش جهانی درخور توجه و گسترده بوده است، اما گامهای عملی و مؤثرتری به ویژه از سوی کشورهای توسعهیافتۀ صنعتی باید در این زمینه صورت پذیرد. به نظر میرسد، همکاری کشورهای توسعهیافتۀ صنعتی در زمینة تغییرات آبوهوایی، در حل این بحران، نقش بهسزایی ایفا مینماید.
گازهای گلخانهای
هواسپهر
تغییرات آبوهوایی
کنوانسیون کلیات
پروتکل کیوتو
2015
01
01
47
58
https://www.iraneiap.ir/article_12842_2bd9c577ebaa0fd884b49dba5d745582.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1393
5
9
بررسی پراکنش زمانی- مکانی دماهای فرین گرم در ایران
اشرف
اسدی*
سید ابوالفضل
مسعودیان
این پژوهش با هدف بررسی زمانی- مکانی روند گرماهای فرین ایران انجام شده است. برای این کار از دادههای روزانهی دمای 663 ایستگاه اقلیمی و همدید کشور در بازهی زمانی 1/1/1340 تا 11/10/1383 بهرهبرداری شده است. با استفاده از روش کریگینگ دادهها بر روی یاختههای 15×15 کیلومتر درونیابی شدند. به این ترتیب، آرایهای به ابعاد 7187×15992 تشکیل شد. برای شناسایی روزهای فرین گرم از نمایهی انحراف بهنجار شدهی دما (NTD) بهره بردیم. پس از شناسایی روزهای فرین گرم، روند آن برای پهنه ایران در ماههای مختلف سال در طول دوره آماری مورد مطالعه محاسبه شد. نتایج نشان داد که به غیر از ماه بهمن و اسفند در دیگر ماهها بخش بزرگی از کشور روزهای فرین گرم روند مثبت نشان میدهند. بیشترین درصد گسترش روند مثبت از نظر روزهای همراه با گرماهای فرین به ترتیب مربوط به ماههای شهریور، دی و اردیبهشت است و به صورت پهنهای وسیع و یکپارچه در بیشتر مناطق شرق، جنوب، مرکز و جنوب شرق کشور قرار گرفتهاند. درحالیکه بیشترین درصد گسترش روند منفی تعداد روزهای همراه با گرماهای فرین، مربوط به ماههای اسفند و بهمن است که بخشهایی کوچک از کشور را بیشتر در غرب و شمال به صورت پراکنده در بر گرفتهاند.
گرماهای فرین
نمایهی انحراف بهنجار شدهی دما
روند زمانیـ مکانی
ایران
2015
01
01
59
72
https://www.iraneiap.ir/article_12843_3bdbe660d1c77896eabf0ea59c9e35fe.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1393
5
9
اثر هیدرولوژی بر فرایند شکلگیری استقرار پیش از تاریخ شهرک فیروزه در دشت نیشابور
حسن
باصفا٭
علیرضا
هژبری نوبری
حمید
خطیب شهیدی
جواد
نیستانی
هیدرولوژی به عنوان یکی از مهمترین عوامل محیطی نقش مهمی در شکلگیری استقرارهای انسانی داشته است. دشت نیشابور به عنوان بخشی از حوضه شمالشرق ایران در دامنه رشتهکوه بینالود قرار گرفته و از زمینهای کوهپایهای و دشت تشکیل شده است. در دشت نیشابور، رودخانههای متعددی وجود دارند که همگی از بینالود سرچشمه گرفته و مازاد آب آنها در فصول پر بارش از جنوبغربی دشت توسط رودخانه کالشور به بیرون هدایت میشوند. پژوهش حاضر، مبتنی بر جمع آوری مدارک مادی است که با متد کاوش لایهنگاری در استقرار پیش از تاریخی شهرک فیروزه بهدست آمده است. شهرک فیروزه استقراری است که در فاز پایانی برنز در حاشیه یکی از مهمترین رودخانههای نیشابور به نام فاروب رومان شکل گرفته و تحلیل لایههای فرهنگی آن به عنوان جامعه آماری مورد مطالعه نشان میدهد که هیدرولوژی نقش مهمی در شکلگیری و تداوم زمانی استقرار داشته است. تجزیه و تحلیل مدارک مادی جامعه آماری همچنین نشان میدهد استقرارهای انسانی در دوران پیش از تاریخ دشت نیشابور ارتباط تنگاتنگی با منابع آب داشتهاند و از آن جا که رودخانههای این دشت در فصول پر باران سیلابی شده و طغیانگر هستند، در فرایندهای بلندمدت بسیاری از استقرارها همچون شهرک فیروزه تکدوره شده و بدون داشتن الگوی خاصی استقرار یافته اند.
محوطه شهرک فیروزه
هیدرولوژی
الگوی استقراری
دشت نیشابور
دوره برنز
2015
01
01
73
78
https://www.iraneiap.ir/article_12844_383a76f2e2a6b3a8bad3c739e1628eec.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1393
5
9
ارایه راهکاری جدید برای مدیریت کیفی رودخانه سفیدرود بر مبنای روش تحلیل همبستگی کانونیک
علی
اسکندری*
روحاله
نوری
علی
رسولی
محمدرضا
وصالی ناصح
آلودگی آبهای سطحی توسط منابع آلاینده فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی، به عنوان یک مشکل فراگیر در سراسر جهان محسوب میشود. بنابراین، جهت کاهش آثار منفی منابع آلاینده مذکور، ارایه الگوی مناسب مدیریت کیفیت آب به عنوان اساسیترین گام جهت بهبود وضعیت کیفی سیستمهای منابع آب است. در این تحقیق، با توجه به این که سفیدرود به عنوان یکی از آلودهترین رودهای کشور بوده و مطالعات انجام شده در این حوضه محدود میباشد، اقدام به ارایه چارچوبی مناسب جهت مدیریت کیفی آب این رودخانه بر مبنای روش تحلیل همبستگی کانونیک (CCA) شده است. برای این منظور، اطلاعات به دست آمده از 13 ایستگاه در طول رودخانه از خروجی سد سفیدرود تا محل اتصال آن به دریا، جهت تعیین ارتباط بین پارامترهای آلاینده فیزیکی و شیمیایی در دو دوره تر (اسفندماه) و خشک (شهریور ماه) توسط CCA مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج این تحقیق در حالت کلی، حاکی از ارتباط قوی بین پارامترهای فیزیکی و شیمیایی در هر دو دوره خشک و تر است. بنابراین میتوان استنباط نمود که منشای هر دو دسته از پارامترهای آلاینده مذکور در هر دو حالت پرآبی و کمآبی رودخانه میتواند یکسان باشد. با توجه به این نکته که منشای پارامترهای آلاینده شیمیایی در یک حوضه آبریز بیشتر ناشی از منابع آلاینده انسانساخت میباشد، میتوان نتیجه گرفت که منشای پارامترهای آلاینده فیزیکی نیز با توجه به نتایج CCA مشابه پارامترهای آلاینده شیمیایی است. بنابراین، بر مبنای نتایج بهدست آمده از این تحقیق، سعی در کاهش منابع آلاینده انسانساخت میتواند گامی مهم در پایش و بهبود کیفی این رودخانه مهم کشور باشد.
تحلیل همبستگی کانونیک
سفیدرود
پارامترهای فیزیکی
پارامترهای شیمیایی
مدیریت کیفیت آب
2015
01
01
79
86
https://www.iraneiap.ir/article_12845_e293521b1a360729e21d56618444759d.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1393
5
9
ارزیابی ریسک محیطزیست طرح توسعه راهآهن غرب کشور به روش تلفیقی تصمیمگیری چند معیاره و YAPP
سید علی
جوزی*
مینا
ابراهیمی
ارزیابی ریسک محیطزیست، فرایند تعیین کمیت وکیفیت ریسک بهوسیله تحلیل خطرات بالقوه در پروژه با در نظر گرفتن حساسیت یا آسیبپذیری محیط پیرامونی است. هدف اصلی در این تحقیق، تعیین معیارها و تخمین ریسک محیطزیستی خطوط ریلی با استفاده از تلفیق روش تصمیمگیری چند معیاره و روش ارزیابی ریسک اکولوژیکی با تکنیک YAPP میباشد. به همین منظور در این مطالعه، راهآهن غرب کشور (مسیر سمنگان- کرمانشاه- خسروی) به طول تقریبی 582 کیلومتر به مثابه مطالعه موردی انتخاب شد. نرمافزارهای مورد استفاده در این مطالعه نرمافزارExpert Choice به منظور وزندهی به معیارهای بهدست آمده با استفاده از نظر کارشناسان و با استعانت از پرسشنامه دلفی و نرمافزار Arc GIS 9.3 جهت تولید نقشههای احتمال وقوع خطر و شدت اثر می باشد. پهنهبندی ریسک خطآهن غرب کشور مبین آن است که حدود 80 درصد طول مسیر از ریسک با سطح کم و ناچیز برخوردار است، کمترین میزان ریسک در کیلومترهای 155-153 مسیر (حوالی شهرستان تویسرکان در استان همدان) و منطقهای در کیلومتر 479 (شهرستان سر پل ذهاب در استان کرمانشاه)میباشد. سطح ریسک متوسط در نقاطی حدفاصل کیلومترهای 80-47 مسیر در حوالی شهرستان ملایر در استان همدان و کیلومتر 250-240 حد فاصل شهرستانهای صحنه و هرسین در استان کرمانشاه واقع شده است. مناطقی در کیلومترهای 485-480 مسیر، واقع در محدوده شهرستان کرمانشاه در استان کرمانشاه به دلیل استقرار طرح بر روی اراضی با پتانسیل روانگرایی بالا محدوده با ریسک بالا شناخته شدند.
ارزیابی ریسک محیط زیستی
راهآهن
فرایند تحلیل سلسله مراتبی
سامانه اطلاعات جغرافیایی
روش YAPP
راهآهن غرب ایران
2015
01
01
87
102
https://www.iraneiap.ir/article_12846_51167bad118f1841625a592291059a75.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1393
5
9
مدیریت ریسک محیطزیستیآلودگی هوا در انبار مرکزی شرکت پخش فرآوردههای نفتی یزد و پهنهبندی آلودگی هوا با استفاده از GIS
لیلا
امانت یزدی
مخازن و انبارهای ذخیرهسازی فرآوردههای نفتی یکی از منابع مهم تولید آلودگی هوا هستند. بنابراین، این مطالعه با هدف شناسایی، ارزیابی و مدیریت ریسک محیطزیستی آلودگی هوا در انبار مرکزی شرکت پخش فرآوردههای نفتی یزد به انجام رسید. در این مطالعه، از تکنیک GIS جهت تحلیل وضعیت محیطزیست منطقه، از روش FTA جهت شناسایی ریسکهای محیطزیستی و از روش E-FMEA جهت ارزیابی ریسکها، استفاده شد. نتایج این ارزیابی نشان میدهد، مهمترین علل ایجاد آلودگی هوا در انبار نفت یزد، تبخیر عملیاتی و تنفسی فرآورده در قسمت مخازن با RPN360 و 280، تبخیر عملیاتی فرآورده در قسمت سکوهای بارگیری با RPN360 و آببند نبودن اتصالات با RPN180در قسمت خطوط انتقال است. پس از شناسایی ریسک محیطزیستی آلودگی هوا، با استفاده از نرمافزار GIS اقدام به پهنهبندی آلودگی هوا و تهیه نقشه خطر آلودگی هوا بر روی سایت انبار نفت شد. نتایج این پهنهبندی نشان میدهد، بیشترین میزان آلودگی هوا ناشی از NMTHC در قسمت مخازن و بیشترین میزان SO2 در ضلع جنوب شرقی انبار است. همچنین به منظور حذف، کنترل، پیشگیری و کاهش ریسکهای محیطزیستی و خطرهای احتمالی، بر اساس مقایسه نتایج حاصل از ارزیابی ریسک، راهکارهای مدیریت ریسک برای انبار نفت شهید صدوقی یزد از قبیل اجرای طرح کهاب پیشنهاد شد.
مدیریت ریسک محیطزیستی
مخازن ذخیرهسازی نفت
آلودگی هوا
2015
01
01
103
114
https://www.iraneiap.ir/article_12847_19997181535389071165e1b014224a42.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1393
5
9
ارزیابی و تحلیل میزان فلزات سنگین Cd, Hg, Ni, Pb هوای محیط استانهای در معرض ریزگرد و غبار در ایران (مطالعه موردی: 5 استان)
اعظم
طباطبایی*
فرشته
دست گشاده
کریم
پوراسد مهربانی
شهرام
سپهر نیا
آلودگی هوا به لحاظ ماهیت سیال بودن هوا، از اهمیت ویژهای برخوردار است. مهمترین مشکلات محیطزیستی در مناطق شهری و صنعتی که سلامت انسانها را تهدید میکند ناشی از همین امر میباشد که از جمله این آلایندهها، وجود ذرات معلق در هوا و ایجاد پدیده ریزگردهاست. پدیده ریزگردها نه تنها به مرزهای تقسیمات جغرافیایی درون کشوری محدود نمیشود، بلکه هم اکنون ماهیت فرامرزی و حتی منطقهای به خود گرفته است. شناخت کمی و کیفی ریزگردها نقش مهمی در زمینه تعیین منشای، برنامهریزی جهت مهار و مقابله با آنها ایفا میکند. در این راستا، با توجه به احتمال حضور فلزات به همراه ذرات گرد و غبار، آنالیز فیلترهای تفلونی و فایبرگلاس در ایستگاههای پایش آلودگی هوا در 5 استان مختلف ایران در زمانهایی که بیشترین آلودگی وجود داشت، جهت اندازهگیری فلزات انتخاب شد. هدف از تحقیق حاضر، پایش آلودگی فلزات هوابرد، به منظور تعیین میزان فلزات Pb, Ni Cd, و Hg در فیلترهای هوا (تفلونی و فایبر گلاس) میباشد. نمونه فیلترهای نصب شده در ایستگاههای پایش آلودگی هوای استانهای همدان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان و زنجان در زمانهایی که بیشترین آلودگی وجود داشت، جمعآوری و میزان فلزات پس از هضم اسیدی توسط دستگاه جذب اتمی اندازهگیری شد. نتایج بهدست آمده در این تحقیق نشان داد که میزان سرب و جیوه اندازهگیری شده در هر دو نوع از فیلترهای هوا (تفلونی و فایبر گلاس) در کلیه استانهای هدف، براساس استانداردهای معتبر جهانی EU Target WHO, California, و Federal، زیر حد مجاز آلودگی میباشد. در خصوص میزان فلزات نیکل و کادمیوم اندازهگیری شده در فیلترهای فوق در بعضی از ایستگاه ها براساس استانداردهای معتبر جهانی EU Target WHO، غلظت آنها زیر حد مجاز آلودگی و در بعضی دیگر، در محدوده استانداردهای معتبر جهانی مشاهده شد.
ذرات معلق
پدیده ریزگردها
فیلترهای هوا (تفلونی و فایبرگلاس)
کادمیوم
سرب
نیکل
جیوه
2015
01
01
115
124
https://www.iraneiap.ir/article_12848_7df63cdd1d9daa820e96447dd1535139.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1393
5
9
مدیریت کیفیت آب خروجی از مخزن سد کرخه با انتخاب تراز تخلیه مناسب
نجمه
رضازاده*
مهرداد
نظریها
امین
سارنگ
بشر برای فایق آمدن به مشکلات کمبود آب ناشی از رشد جوامع و پیشرفت و صنعتیشدن، به احداث سدها و ذخیره کردن آبهای سطحی در پشت این سدها روی آورد. اما، از آنجایی که ویژگیهای اقلیمی منطقه، کمیت و کیفیت آب ورودی به مخازن و همچنین تبخیر آب از سطح مخزن، ساکن بودن آب و لایهبندی حرارتی روی کیفیت و ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آب مخازن اثر میگذارد، آگاهی از چگونگی تغییرات کیفی آب در بازه زمانی درازمدت، امری مهم به شمار میرود. بررسی دراز مدت شرایط کیفی آب در لایههای مختلف مخزن میتواند به تشخیص بهترین لایه برای آبگیری کمک نماید و وضعیت مخزن را نیز بهبود بخشد. در این تحقیق، مخزن سد کرخه تحت مطالعه و بررسی قرار گرفته و سعی شده است وضعیت دمایی و اکسیژن محلول لایههای مختلف مخزن در یک دوره 40 ساله بررسی شود. برای شبیهسازی رفتار مخزن با توجه به شرایط موجود مدل دو بعدی CE-QUAL-W2 مناسبترین مدل تشخیص داده شده و با کمک این مدل ریاضی پروفیل عمقی دما و اکسیژن محلول به دست آمده است. نتایج حاکی از یک دوره لایهبندی شدید از اواسط خردادماه تا اواخر مهرماه در کلیه سالها و یک لایهبندی به نسبت ضعیف در فروردین و اردیبهشت و آبان است. همچنین، در اواخر بهمن نیز مخزن دچار پدیده واژگونی دما می شود. وضعیت اکسیژن محلول نیز متاثر از وضعیت دمایی در ماههایی با لایهبندی شدید دارای نوسانات عمقی فاحش و در زمان واژگونی بهصورت یکنواخت در عمق است. در نهایت این که با توجه به نیاز پایین دست نتیجه میشود: لایه بین 170 تا 180 متر بهترین لایه برای آبگیری در ماههایی با لایهبندی شدید است و در زمان واژگونی نیز با توجه به یکنواخت بودن اکسیژن محلول در عمق، تراز آبگیری اهمیت چندانی ندارد.
سد کرخه
CE-QUAL-W2
لایهبندی حرارتی
شبیهسازی اکسیژن محلول
تراز تخلیه
2015
01
01
125
136
https://www.iraneiap.ir/article_12849_6f355e1222f2a938c3a66106fd20836a.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1393
5
9
تهیه سیاهه معیارها و شاخصهای پایش پایداری کارکردهای اکولوژیکی جنگلهای شمال در سطح واحد مدیریت جنگل (مطالعه موردی: جنگل خیرود نوشهر)
رحیم
ملکنیا*
جهانگیر
فقهی
مجید
مخدوم
محمد رضا
مروی مهاجر
محمود
زبیری
برنامهریزی و مدیریت پایدار جنگل چرخهای متشکل از طراحی، اجرا و پایش فعالیتها میباشد. این چرخه برنامهریزی برای پایش فعالیتها نیازمند توسعه معیارها و شاخصهایی است. از سوی دیگر، تغییر در مدیریت جنگل و حرکت از راهکار تولید محصول پایدار به سوی مفهوم پایداری به معنای وسیعتر آن، سبب اهمیت یافتن کارکردهای دیگر جنگل شده است. امروزه، جنگلداری در جستجوی یک مدیریت چند منظوره میباشد که در آن ملاحظات محیطزیستی، تنوعزیستی، حمایت، تفرج و زیباشناختی همراه با نیاز سنتی تولید چوب سازگار و هماهنگ شود و بتواند این خدمات و تولیدات را به صورت پایدار فراهم آورد. بنابراین، لازم است که برای کارکردهای مختلف جنگل سیاهه معیارها و شاخصهای پایش پایداری تهیه شود. هدف از این مطالعه، تهیه معیارها و شاخصهای پایش پایداری برای کارکردهای اکولوژیکی جنگل خیرود است. برای این منظور، پس از تهیه سیاهه اولیه شاخصها و معیارها، این سیاهه توسط گروهی از متخصصان و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی با هم مقایسه و وزن نسبی آنها تعیین شد. نتایج نهایی شامل هفت معیار و 25 شاخص برای پایش پایداری این سه کارکرد حفاظت، حمایت و تفرج میباشد. برای هر شاخص تاییدگرهای مناسب آن نیز تهیه و ارایه شد.
مدیریت پایدار جنگل
معیار
شاخص
پایش پایداری
کارکردهای اکولوژیکی
جنگل خیرود
2015
01
01
137
146
https://www.iraneiap.ir/article_12850_a6b6f8fb9087a61d598f5ac92a977d50.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1393
5
9
برآورد ارزش اقتصادی کارکرد ترسیب کربن در دو توده جنگلی خالص و آمیخته راش (مطالعه موردی: جنگل خیرود نوشهر)
ضیاءالدین
بادهیان*
زهرا
مشایخی
لعبت
زبردست
نغمه
مبرقعی
اثر گلخانهای یکی از بزرگترین مسایل محیطزیستی حال حاضر دنیا به شمار میرود. اکوسیستمهای جنگلی نقش مهمی در کاهش انتشار دیاکسیدکربن- به عنوان مهمترین گاز گلخانهای- ایفا میکنند. در این مطالعه، میزان ترسیب کربن در زیست توده گیاهی و خاک در دو توده خالص و آمیخته راش در بخش گرازبن جنگل خیرود برآورد و ارزشگذاری شده است. میزان کربن ذخیره شده در اندامهای هوایی و زیرزمینی درختان جنگلی با استفاده از فرمول فتوسنتز تعیین شده است. برای برآورد میزان ترسیب کربن در افقهای معدنی و آلی خاک، به ترتیب روشهای تجربی واکلی- بلاک و روش احتراق در کوره مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیلهای آماری حاکی از وجود اختلاف معنیدار در میزان ترسیب کربن در زیست توده گیاهی و افقهای آلی و معدنی خاک در دو توده خالص و آمیخته راش است و توده خالص راش کربن بیشتری را ذخیره میکند (2/5934 تن در توده آمیخته راش و 7/7284 تن در توده خالص راش). جهت ارزشگذاری این خدمت اکوسیستمی، از روش هزینههای خسارت اجتناب شده استفاده شد. ارزش کارکرد ترسیب کربن توسط این اکوسیستمها نیز از طریق هزینههایی که در غیاب آنها عاید جامعه می شود، برآورد شد. نتایج نشان دادند که توده خالص راش از ارزش اقتصادی معادل 5/9 میلیون ریال (هکتار/ سال) و عرصه توده آمیخته راش از ارزشی معادل 3/8 میلیون ریال (هکتار/ سال) از بعد کارکرد ترسیب کربن برخوردار است. بدیهی است آگاهی از این گونه ارزشها به سیاستگذاران در امر حفاظت و تخصیص منابع مالی به ویژه در شرایطی که محدودیت بودجه وجود دارد، کمک شایانی خواهد نمود.
ترسیب کربن
ارزشگذاری اقتصادی
خدمت اکوسیستمی
زیتوده
هزینه اجتناب
2015
01
01
147
156
https://www.iraneiap.ir/article_12851_ee83bf6dd4d2b6bacb04fc3891510c65.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1393
5
9
تراکم و تنوع جامعه پرندگان آشیانه حفرهای در پارک ملی گلستان
حسین
وارسته مرادی*
این پژوهش، جهت بررسی تاثیر متغیرهای محیطزیستی موثر بر فراوانی و تنوع جامعه پرندگان آشیانه حفرهای در پارک ملی گلستان انجام پذیرفت. شاخصهای تراکم، تنوع و همباشی پرندگان با متغیرهای محیطزیستی با استفاده از روش نمونهبرداری مسافتی و روش رجبندی مورد مطالعه قرار گرفت. پرندگان و متغیرهای محیطزیستی به فاصله شعاعی 25 متر از هر یک از 122 نقطه نمونهبرداری بررسی شد. محور اول آنالیز تطبیقی متعارف دو گروه عمده از پرندگان را از یکدیگر متمایز نمود. گروه اول، شامل گونههای آشیان حفرهای ثانویه نظیر الیکایی، چرخریسک بزرگ، چرخریسک پسسر سفید، سینهسرخ و مگسگیر سینهسرخ همبستگی مثبتی با تعداد درختان با ارتفاع کمتر از 10 متر، تعداد درختان با قطر برابر سینه کمتر از 20 و 20-50 سانتیمتر داشت. گروه دوم، شامل دارکوب خالدار بزرگ، دارکوب خالدار کوچک، دارکوب سیاه، کمرکلی جنگلی و دارخزک که بیشتر آنها جزء پرندگان آشیان حفرهای اولیه هستند، همبستگی مثبتی را با ارتفاع درختان، ارتفاع درختان خشک سرپا، قطر برابر سینه درختان خشک سرپا، درجه پوسیدگی درختان خشک سرپا، ارتفاع درختان خشک افتاده، قطر برابر سینه درختان خشک افتاده، درجه پوسیدگی درختان خشک افتاده و تعداد درختان با قطر برابر سینه بیش از 100 سانتیمتر داشت. نمایه غنای N2،شاخص تنوع شانون و شاخص یکنواختی گونهای کامارگو همگی دارای بیشترین ارزش عددی در ارتباط با متغیرهای زیستگاهی همچون ارتفاع و قطر خشکهدارهای سرپا، ارتفاع و قطر خشکهدارهای افتاده، تعداد درختان با ارتفاع زیاد و قطر برابر سینه بیش از 100 سانتیمتر و رده بالای پوسیدگی خشکهدارها بودند. نتایج این تحقیق بیانگر اهمیت متغیرهای زیستگاهی به ویژه خشکهدارها و درختان کهنسال در حفظ تنوع جامعه پرندگان بهویژه پرندگان آشیانه حفرهای و در نتیجه حفظ تنوع زیستی بومسازگانهای جنگلی است.
پرندگان آشیان حفرهای
تراکم
تنوع
پارک ملی گلستان
2015
01
01
157
166
https://www.iraneiap.ir/article_12852_4ddd4e3c8a61b2a894bc47aa66ff710d.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1393
5
9
مقایسه الگوریتمهای رگرسیون لجستیک و شبکه عصبی مصنوعی در مدلسازی تجربی پتانسیل انتقال تغییر پوشش سرزمین سواحل استان مازندران
مهدی
غلامعلیفرد*
شریف
جورابیان شوشتری
علیاکبر
آبکار
بابک
نعیمی
تغییرات پوشش سرزمین و توسعه شهرها سبب تخریب زیستگاههای طبیعی و کاهش تنوع زیستی شده است. یکی از روشهای مورد استفاده برنامهریزان جهت کنترل روند تغییرات پوشش سرزمین و کاربری اراضی، مدلسازی میباشد. این مطالعه، با هدف مقایسه رگرسیون لجستیک و پرسپترون چندلایه شبکه عصبی مصنوعی جهت مدلسازی پتانسیل انتقال تغییر پوشش سرزمین سواحل استان مازندران انجام شد. جهت تحلیل تغییرات منطقه از تصاویر ماهواره Landsat متعلق به سالهای 1367، 1379، 1385 و 1390، مورد استفاده قرار گرفت. همچنین، مدلسازی پتانسیل انتقال با استفاده از رگرسیون لجستیک و پرسپترون چندلایه شبکه عصبی مصنوعی انجام پذیرفت. جهت پیشبینی تغییر پوشش سرزمین سال 1390، از دوره واسنجی 1385-1379 با استفاده از زنجیره مارکف و مدل پیشبینی سخت استفاده شد. صحت مدلسازی نیز با استفاده از ضریب کاپا ارزیابی شد. نتایج حاصل از ضرایب کاپا نشان داد که اگرچه رگرسیون لجستیک (8456/0) دقت بالاتری نسبت به پرسپترون چندلایه شبکه عصبی مصنوعی (8276/0) دارد، خطی کردن متغیرها، تأثیر زیادی در افزایش صحت مدل در منطقه مورد مطالعه نداشته است.
مدلسازی پتانسیل انتقال
رگرسیون لجستیک
پرسپترون چندلایه شبکه عصبی مصنوعی
ارزیابی صحت
سواحل استان مازندران
2015
01
01
167
176
https://www.iraneiap.ir/article_12853_d57e0051795d19119534a237ef9bcd80.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1393
5
9
پیشبینی کوتاهمدت آلودگی ذرات معلق شهر اهواز با کمک شبکههای عصبی
حسین
صادقی
سمانه
خاکسار آستانه
آلودگی هوای شهرها یکی از مهمترین معضلات محیطزیستی بوده که همواره تهدیدی دایم و جدی برای سلامت و بهداشت جامعه و محیطزیست میباشد. بررسیهای گسترده نشان میدهد، آثار بالقوه آلودگی هوا بر سلامت انسان شامل: افزایش مرگ و میر، افزایش مراجعه به بیمارستان، افزایش تغییرات در عملکرد فیزیولوژیکی بدن بهویژه عملکرد تنفسی و قلبی- عروقی بوده است. ذرات معلق یکی از شش آلاینده بسیار خطرناک بوده که صدمات جبران ناپذیری را به بدن انسان وارد میکنند. این آلاینده، متشکل از موادی مانند: اسیدها، فلزات و گرد و غبار میباشد. از جمله ذرات معلق مهم که سبب آلودگی شدید هوا میشود، میتوان به PM10 اشاره کرد. PM10 به ذرات معلق 10 میکرونی گفته میشود که از ترکیب اکسید نیتروژن و دیاکسیدگوگرد در جو زمین تشکیل میشوند. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، شهر اهواز با میانگین سالانه 372 میکروگرم بر مترمکعب PM10، به عنوان آلودهترین شهر دنیا مقام اول را بین 1100 شهر کسب کرده است. بنابراین، در این مطالعه با استفاده از دادههای ماکزیمم آلودگی ذرات معلق 10 میکرونی که به صورت سری زمانی 24 ساعته تهیه شده به منظور پیشبینی میزان آلودگی این آلاینده در هوای شهر اهواز مورد استفاه قرار گرفته است. یک شبکه با تاخیر زمانی نیز که با الگوریتم یادگیری LMS آموزش داده شده است طراحی و غلظت انتشار این آلاینده برای مهرماه 1390، پیشبینی شده است.
آلودگی هوا
ذرات معلق 10 میکرونی
پیشبینی
شهر اهواز
شبکه عصبی تاخیردار
2015
01
01
177
186
https://www.iraneiap.ir/article_12854_0a89b341b19051091bb3cd7cd963e35e.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1393
5
9
تحلیل راهبردی وضعیت اقتصادی- اجتماعی حوضه تحت تاثیر تالاب بینالمللی هامون
رقیه
کرمی*
این مطالعه، با هدف بررسی راهبردی وضعیت اقتصادی و اجتماعی حوضهی تحتتاثیر تالاب بینالمللی هامون به انجام رسید. ابتدا، وضعیت موجود منطقه از طریق مطالعات کتابخانهای، پیمایش میدانی، تجزیه و تحلیل آماری شناساییشد. سپس قوتها و ضعفها (عوامل داخلی) و فرصتها و تهدیدها (عوامل خارجی) موثر بر محیط اقتصادی و اجتماعی، به روش دلفی شناسایی و ارزشیابی شدند. نتایج مطالعه نشانداد که مؤلفهی جوان بودن جمعیت و بالا بودن نرخ تولد مهمترین قوت، منفی بودن نرخ رشد اصلیترین نقطهی ضعف، وجود مراکز دانشگاهی بزرگ بهترین فرصت و قرارگیری در کریدور حمل و نقل مواد مخدر و قاچاق کالا بزرگترین تهدید برای محیط اجتماعی- فرهنگی منطقه میباشند. در مورد محیط اقتصادی، نقاط قوت و ضعف به ترتیب مستعد بودن خاک منطقه برای زراعت و خشکسالیهای بلندمدت و عدم وجود منابع آب کافی و مهمترین فرصت و تهدید به ترتیب نیروی کار جوان و آماده بهکار و ضعف سیاستگذاری کلان اقتصادی در سیستان میباشند. در ادامه، با تلفیق عوامل داخلی و خارجی راهبردهای رقابتی، محافظهکارانه، تهاجمی و تدافعی برای توسعهی اقتصادی و اجتماعی ارایه شد که مهمترین آنها عبارت از: توجه به نیازهای فرهنگی و اقتصادی منطقهی سیستان در برنامهها و سیاستگذاریهای کلان اقتصادی، مبارزه با قاچاق مواد و کالا از طریق آموزش و مدیریت مشارکتی، تدوین و اجرای برنامههای تامین آب برای کشاورزی و دامپروی، اعلام منطقه به عنوان منطقهی آزاد انرژی با راهاندازی و توسعهی میدان توربینهای بادی و تمرکززدایی امکانات بهداشتی از شهرستان زابل، بازگشایی و رونق بازارچههای مرزی میباشد.
وضعیت اقتصادی- اجتماعی
برنامهریزی راهبردی
سوات
سیستان
2015
01
01
187
198
https://www.iraneiap.ir/article_12855_e5f7f6067ec2c01eb7734412188c90d3.pdf