2024-03-29T03:32:03Z
https://www.iraneiap.ir/?_action=export&rf=summon&issue=6381
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
سخن سردبیر
سخن سردبیر طبق گفتههای جناب آقای دکتر عیسی کلانتری ریاست محترم سازمان حفاظت محیطزیست، وضعیت محیطزیست آبی کشور بحرانی است. یعنی ما بیش از سوددهی از سرمایه برداشت کردهایم. ریاست سازمان حفاظت محیط زیست این مطالب را در همایش ساختار تشکیلاتی منابعطبیعی و محیطزیست روز 23 مهر ماه سال جاری در دانشکده منابعطبیعی دانشگاه تهران اظهار داشتند. ایشان اضافه کردند که قصور این خسارت مقداری بر عهده انجمنهای علمی است که به هنگام هشدار ندادند. ما که همواره چه به عنوان استاد محیطزیست دانشگاه و یا هیات مدیره انجمن ارزیابی محیطزیست ایران هشدار میدادیم، راه حل ارائه، و پیگیری هم میکردیم. اما گوش شنوایی در کار نبود. بهر حال این آخرین سخن حقیر به عنوان سردبیر است. از شماره آینده سرکار خانم دکتر مبرقعی دانشیار پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی سردبیر جدید مجله پژوهشهای محیطزیست خواهند بود هر چند ایشان در حال حاضر بهعنوان دبیر تخصصی بیشتر بار مجله را بر عهده دارند. حقیر به عنوان مدیرمسئول مجله در کنار دلسوزان و دلسوختههای محیطزیست کشور خواهم بود. مجید مخدوم سردبیر
2017
08
23
2
2
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
شناسایی مناطق مستعد احداث نیروگاه بادی مطالعه موردی: استان فارس
غلامعباس
فلاح قالهری
فهیمه
شاکری
مهدی
اسدی
حسن
رضایی
باد به عنوان یکی از مظاهر انرژیهای نو، برای جایگزین شدن سوختهای فسیلی از جایگاه ویژهای برخوردار است. استان فارس با توجه به وضعیت توپوگرافی و موقعیت نسبی خود یکی از مناسبترین مکانها برای احداث نیروگاه بادی میباشد. بنابراین، در این پژوهش جهت پتانسیلسنجی احداث نیروگاه بادی در استان فارس، معیارها و زیرمعیارهای مختلفی مدنظر قرار گرفته است. برای فازیسازی معیارها براساس نظرات کارشناسی و بررسی تحقیقات صورت گرفته، نقاط کنترل و نوع تابع فازی برای هر یک از لایهها براساس درجهبندی عضویت آنها در محدوده صفر الی یک در نرمافزار ادریسی مشخص شد. سپس با توجه به اهمیت تلفیق اطلاعات، فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای وزندهی به لایهها انتخاب و به کمک نرمافزار Expert Choice پیادهسازی شد. سپس از نرمافزار ArcGIS، به منظور تحلیل فضایی و همپوشانی لایهها استفاده و بعد از تجزیه و تحلیل اطلاعات، استان فارس، از نظر قابلیت احداث نیروگاه بادی به چهار سطح عالی، خوب، متوسط و ضعیف تقسیم شد. در نهایت، نتایج حاصله نشانگر آن است که مناطق عالی جهت احداث نیروگاه بادی در منطقه مورد بررسی، در محدوده شمال، جنوب و جنوب غربی منطقه مورد مطالعه در ایستگاه اقلید و لامرد با مساحتی بالغ بر 69/893722 هکتار یا 29/7 درصد قرار دارد. علاوه بر این، مناطق خوب با مساحتی بالغ بر 76/3662847 هکتار یا 88/29 درصد از سطح منطقه مورد مطالعه، شامل ایستگاههای لار، غرب فیروزآباد، ممسنی، آباده، اقلید و جنوب داراب میباشد. همچنین در آینده میتوان با احداث نیروگاه بادی در این مکانها از انرژی تجدیدپذیر باد که عاری از هرگونه آلودگی محیطزیست میباشد، نهایت استفاده را برد.
پتانسیلسنجی
نیروگاه بادی
روش فازی- ای اچ پی
سامانه اطلاعات جغرافیایی
استان فارس
2017
08
23
3
16
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
مدلسازی ارزیابی و پهنهبندی توان اکوتوریسم با منطق فازی، FAHP و TOPSIS (مطالعه موردی: شهرستان شاهرود)
جهانبخش
بالیست
حمیده
حیدرزاده
بهرام
ملک محمدی
غنای جاذبههای ایران، با انبوهی از یادمانهای تاریخی و میراث فرهنگی و طبیعی بر جا مانده از دورههای مختلف، سبب شده است که این سرزمین را جهانی در یک مرز بنامند. از مهمترین جاذبههای طبیعی، مناطق بیابانی و کویری هستند که حدود یک سوم مساحت کشور را به خود اختصاص دادهاند. وجود چنین وسعتی از نواحی خشک، لزوم توجه به پتانسیلهای مناطق مذکور را در زمینه صنعت اکوتوریسم، به ویژه در استان سمنان که در مرکز ایران و در مسیر مشهد قرار دارد، ضروری میسازد. در این میان، شهرستان شاهرود نیز با برخورداری از زمینسیماهای منحصر به فرد، یکی از قطبهای سیاحتی کشور به شمار میرود و نقش مهمی در فراهم کردن پتانسیل اکوتوریسم دارد. در حال حاضر علی رغم اهمیت موضوع، مطالعه مشخصی به منظور مکانیابی پهنههای مناسب تفرج و برنامهریزی درباره آن انجام نشده است. با توجه به این که اولین قدم در برنامهریزی برای هر نوع فعالیت از جمله برنامهریزی تفرجی، ارزیابی پتانسیل سرزمین برای آن فعالیت است، در این مطالعه ارزیابی و پهنهبندی توان اکوتوریسم شهرستان شاهرود در استان سمنان با منطق فازی، FAHP و TOPSIS، بر اساس 15 معیار (شامل: درصد شیب، فاصله از مناطق روستایی، فاصله از جاده، فاصله از گسل، کاربری اراضی، پوشش گیاهی، جهت، جنگل ابر، زمین لغزش، مراکز جاذب گردشگری، فاصله رودخانه، فاصله مسیلهای سیلابی، خدمات، پوشش جانوری و ارتفاع) و با استفاده از GIS صورت گرفت و در نهایت، نقشه پهنهبندی نواحی مستعد توسعه اکوتوریسم این شهرستان تولید شد. نتایج این تحقیق نشان داد که از 51482 کیلومتر مربع مساحت کل منطقه مورد مطالعه، 8765 کیلومتر مربع دارای توان زیاد و 2188 کیلومتر مربع نیز دارای توان خیلی زیاد برای توسعه اکوتوریسم میباشند. از بین نقاط دارای جاذبه اکوتوریسمی نیز جنگل ابر اولویت اول و رودخانه نمک اولویت آخر را به خود اختصاص داده است.
جاذبههای طبیعی
اکوتوریسم
شهرستان شاهرود
منطق فازی
FAHP
TOPSIS
2017
08
23
17
30
https://www.iraneiap.ir/article_52180_9e79e5f4d71986e9a6ad2e67823a11fd.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
زونبندی منطقه شکار ممنوع قلعه شاداب در خوزستان با استفاده از GIS
الهام
نامجو
بهروز
بهروزی راد
جعفر
مرشدی
اسفندیار
فاتح
منطقه قلعه شاداب به مساحتی حدود 4157 هکتار در استان خوزستان، شمال شهرستان دزفول قرار گرفته که از سال 1387 برای کاهش شکار و صید و جلوگیری از تخریب به عنوان منطقه شکار ممنوع تعیین شده است. پژوهش مذکور با هدف زونبندی منطقه شکار ممنوع قلعه شاداب به منظور دستیابی به الگوی بهینه حفاظت و توسعه به انجام رسیده است. طی فرآیند زونبندی پس از شناسایی منابع اکولوژیکی و اقتصادی- اجتماعی (در مقیاس 25000/1) با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، تجزیه و تحلیل و جمعبندی دادههای اکولوژیکی (مبتنی بر رهیافت سیستمی)، نقشه یگانهای محیطزیستی تشکیل و سپس با تهیه مدلهای اکولوژیکی ویژه پارکداری، زونبندی منطقه انجام گرفت و نقشه زونبندی به عنوان واحد برنامهریزی تهیه شد. نتیجه مطالعه حاکی از آن است که در منطقه مورد مطالعه زونهای امن 45/27 درصد، حفاظتی 95/51 درصد، تفرج گسترده 21/14 درصد، تفرج متمرکز 831/. درصد، تاریخی-فرهنگی 83/1 درصد، زون بازسازی 3 درصد، زون استفاده ویژه 024/0 درصد و زون سپر 12/1 درصد از منطقه را به خود اختصاص دادهاند.
منطقه شکار ممنوع قلعه شاداب
زونبندی
تجزیه و تحلیل سیستمی
سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS
2017
08
23
31
38
https://www.iraneiap.ir/article_52181_257ba017e72d7b97ee1857dc9ed90b95.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
ارزیابی آثار سدسازی بر تغییرات کاربری اراضی زیر حوضههای غرب- جنوب و دریاچه ارومیه با تصویرهای ماهوارهای
افشار
عبدالهی
علی
جهانی
بهزاد
رایگانی
اصغر
محمدی فاضل
در این تحقیق آثار سدسازی بر تغییرات کاربری اراضی و سطح آب دریاچه ارومیه در یک دوره 40 ساله بررسی شد. بدین منظور، دادههای رقومی از ماهواره لندست با سنجندههای MSS، TM و OLI برای سالهای 1354، 1368، 1385 و 1393 تهیه شد و در مجموع 38 تصویر ماهوارهای برای تجزیه و تحلیل و طبقهبندی به کار برده شد. طبقات مورد نظر که شامل کشاورزی آبی، آب، مرتع، انسانساخت، نمکزار و بدون پوشش گیاهی بودند با توجه به هدف مطالعه جدا شدند. ارزیابی آشکارسازی تغییرات نشان داد به طورکلی در طی این مدت طبقات آب و مرتع با کاهش سطح روبهرو شده است و طبقههای کشاورزی آبی، نمکزار، بدون پوشش گیاهی و انسانساخت افزایش مساحت را داشتهاند. در این بین طبقه آب بیشترین کاهش مساحت را داشته و از طرف دیگر این طبقه کشاورزی آبی بوده که بالاترین نرخ تغییرات افزایشی در آن انجام شده است. نتایج ارزیابی آثار به روش رهیافت تجزیه و تحلیل سیستمی با در نظر گرفتن پارامترهایی از جمله سطح کشت، رشد جمعیت، میزان بارندگی، دبی ورودی، سطح تراز آب دریاچه نشان داد که در بازه اول آثار سدسازی پایین بوده و این عوامل طبیعی بودهاند که آثار زیادی بر تغییرات آب دریاچه داشتهاند و اما در بازه دوم و به خصوص بازه سوم شدت آثار احداث سدها بر تغییرات کاربری اراضی منطقه و سطح آب دریاچه بیشتر نمود پیدا کرده است.
ارزیابی آثار
دریاچه ارومیه
سدسازی
سنجش از دور
تغییرات کاربری
2017
08
23
39
50
https://www.iraneiap.ir/article_52182_40f1e31df49db9972c831820872e25d2.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
بررسی عوامل فرهنگی- اجتماعی موثر بر رفتار شهروندان در حفظ محیطزیست (مطالعه موردی: شهر بروجن)
علی رضا
ربیعی
امروزه محیطزیست یک پدیده فرهنگی و اجتماعی است که از ابعاد گوناگون قابل بررسی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل فرهنگی- اجتماعی موثر بر رفتار شهروندان در حفظ محیطزیست بروجن انجام گرفته است. مبانی نظری پژوهش نظریههای ساختارگرایی، همبستگی اجتماعی و کنش است. روش تحقیق در این پژوهش کمی و از نوع پیمایشی بوده و از ابزار پرسشنامه برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. جامعه آماری مورد پژوهش شامل 40076 ساکنان شهر بروجن بوده و نمونه آماری این تحقیق 381 نفرند که به روش نمونهگیری خوشهای انتخاب شدهاند. تجزیه و تحلیل دادهها در سطح آمار توصیفی در قالب جدولهای توزیع فراوانی و در سطح آمار استنباطی با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس و آزمون t و تحلیل مسیر انجام گرفته است. در این پژوهش نتایج نشان میدهد که متغیرهای ارزشهای سنتی، ارزشهای دینی، اخلاق اجتماعی، مسئولیتپذیری، پیروی شهروندان از الگوهای ارایه شده، استفاده از رسانههای گروهی با سطح معنیداری صفر در آزمون معنیداری همبستگی پیرسون و درآمد با سطح معنیداری 017/0، سن و شغل شهروندان با سطح معنیداری صفر در آزمون تحلیل واریانس (F) بر رفتار شهروندان در حفظ محیطزیست تاثیر داشته است. اما متغیر تحصیلات با سطح معنیداری 075/0 در آزمون تحلیل واریانس(F) و جنسیت با سطح معنیداری 180/0 در آزمون T بر رفتار شهروندان در حفظ محیطزیست تاثیری ندارد، به طورکلی 61/0 تغییرات بر رفتار شهروندان در حفظ محیطزیست (متغیر وابسته) بهوسیله متغیرهای مستقل تبیین میشود. در مجموع عوامل فرهنگی- اجتماعی عامل تعیینکننده رفتارهای افراد در یک جامعه هستند و سرچشمه رفتار محیطزیستی همه افراد از این عوامل میباشد.
محیطزیست
حفاظت محیط
اخلاق اجتماعی
مسئولیتپذیری
رفتار
فرهنگ محیطزیستی
2017
08
23
51
64
https://www.iraneiap.ir/article_52183_e70c66fe6b1751f6b12bd0e1e0b4832b.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
آثار افزایش قیمت حاملهای انرژی بر هزینه خسارت انتشار آلایندههای محیطزیستی در فرآیند تولید گندم شهرستان فسا
حسن
آزرم
محمد
بخشوده
زکریا
فرج زاده
در این مطالعه تلاش شده است تا با استفاده از تابع تولید غیرمستقیم و دادههای مقطعی سال 93-1392 مربوط به 201 تولیدکننده گندم آبی در شهرستان فسا، اثر افزایش قیمت حاملهای انرژی بر هزینه خسارت انتشار آلودگی تعیین شود. با توجه به مصرف بالای حاملهای انرژی (گازوئیل و برق) در فرآیند تولید گندم انتظار میرود با افزایش قیمت این حاملها مطابق قانون هدفمندی یارانهها، هزینه تولید گندم افزایش و با کاهش تولید گندم مقدار و هزینه خسارت انتشار آلایندههای محیطزیستی کاهش یابد. نتایج نشان داد با افزایش 50 درصدی قیمت گازوئیل و برق مقدار تولید گندم به ترتیب 22/2 و 75/11 درصد کاهش مییابد و در نتیجه هزینه خسارت آلاینده مهم اکسید دینیتروژن به ترتیب 232 و 1223 هزار ریال در هر هکتار کاهش مییابد. بنابراین افزایش قیمت حاملهای انرژی میتواند در کنترل هزینه خسارت انتشار آلودگی محیط زیست نقش موثری داشته باشد. اما از آنجایی که با افزایش قیمت حاملهای انرژی تولید گندم به مقدار قابل توجهی کاهش مییابد. بنابراین، با توجه به استراتژیک بودن این محصول پیشنهاد میشود در اعمال این سیاست احتیاط شود. همچنین به نظر میرسد با استفاده از تکنولوژی مناسب در تولید گندم و افزایش بهرهوری همه عوامل تولید، میتوان با کاهش کمتری در تولید گندم هزینه خسارت انتشار آلایندههای محیطزیستی را کاهش داد.
حاملهای انرژی
آلایندههای محیطزیستی
تابع تولید غیرمستقیم
گندم
شهرستان فسا
2017
08
23
65
76
https://www.iraneiap.ir/article_52184_2362c0eb8dbc038919c090b155579338.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
بررسی آثار فساد و بیثباتی سیاسی بر عملکرد محیطزیست (مطالعه موردی: کشورهای منتخب خاورمیانه)
علی
عرب مازار یزدی
عبدالرسول
قاسمی
مرضیه
رشیدی کیا
امروزه موضوع حفاظت از محیطزیست و جلوگیری از تخریب آن به عنوان یکی از مهمترین چالشهای فراروی جامعه جهانی مطرح شده است. پژوهش حاضر در تلاش برای شناسایی عوامل موثر بر این پدیده، با رویکرد اقتصاد سیاسی به بررسی تاثیر فساد و بیثباتی سیاسی بر شاخص عملکرد محیطزیست در کشورهای منتخب خاورمیانه، شامل ایران، طی سالهای 2002 الی 2012 با استفاده از دادههای تابلویی میپردازد. در الگوی این پژوهش، برای نشان دادن کیفیت محیطزیست از شاخص عملکرد محیطزیست و برای متغیرهای فساد و بیثباتی سیاسی از شاخص کنترل فساد و ثبات سیاسی استفاده شده است. انتخاب شاخص عملکرد محیطزیست به عنوان شاخصی ترکیبی از کیفیت محیطزیست و توسعه پایدار از این مزیت برخوردار است که صرفا بر شاخصهای آلودگی محیطزیست تمرکز ندارد. بدین ترتیب نتایج به دست آمده نشان میدهد که ثبات سیاسی و کنترل فساد تاثیر مثبت و معناداری بر عملکرد محیطزیست کشورهای منتخب خاورمیانه داشته است. این یافتهها اهمیت تمرکز بر سیاستهای اصلاحات نهادی در این کشورها، با تاکید بر تغییراتی که منجر به ارتقای ثبات سیاسی و مقابله موثر با فساد شود را گوشزد میکند.
فساد
بیثباتی سیاسی
شاخص عملکرد محیطزیست
دادهای تابلویی
کشورهای منتخب خاورمیانه
2017
08
23
77
86
https://www.iraneiap.ir/article_52185_2e3eda890a0ed56f309fab5049ef1ae5.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
آثار آنی آتشسوزی سطحی بر جامعه پرندگان جنگلی
لیلا
دباغ
حسین
وارسته مرادی
علی
مستوری
در این تحقیق، تغییرات جامعه پرندگان جنگلی و متغیرهای محیطزیستی در دو عرصه جنگلی سوخته و نسوخته در جنگل فاضلآباد گرگان در سال 1390 مورد بررسی قرار گرفت. پرندگان و متغیرهای محیطزیستی با روش نمونهبرداری مسافتی مورد بررسی قرار گرفتند. در هر یک از 80 نقطه نمونهبرداری (40 نقطه نمونهبرداری در عرصه جنگلی سوخته و 40 نقطه نمونهبرداری در عرصه جنگلی نسوخته) پرندگان در فاصله شعاعی 25 متری و متغیرهای زیستگاهی در فاصله شعاعی 5 متری از هر یک از نقاط نمونهبرداری شدند. در فصل تولیدمثلی که مقارن با اولین بهار پس از وقوع آتشسوزی بود، تنوع و تراکم کل پرندگان در عرصه جنگلی سوخته بیشتر از عرصه جنگلی نسوخته بود. گونههای چرخریسک بزرگ (56/1±18/10)، چرخریسک پسسر سفید (51/0±50/3)، سهره جنگلی (57/4±46/15) و توکای سیاه (08/0±57/3) که در گروه پرندگان دانهخوار درختزی قرار دارند، دارای تراکم بیشتر در عرصه جنگلی سوخته بودند در حالیکه گونههای کمرکلی جنگلی (15/2±53/11)، دارکوب خالدار بزرگ (03/0±27/1) و مگسگیر سینهسرخ (03/0±91/1) که متعلق به گروه پرندگان آشیان حفرهای هستند، دارای تراکم بیشتر در عرصه جنگلی نسوخته بودند. نوع رفتار تغذیهای و آشیانهسازی پرندگان بر واکنش آنها در برابر آتشسوزی موثر بود. پرندگان آشیان حفرهای در برابر آشفتگی و تغییر زیستگاه آسیبپذیرتر بودند. همچنین، نتایج نشاندهنده اهمیت زمان سپری شده از وقوع آتشسوزی بود. عوامل بروز آتشسوزی جنگلی باید شناسایی شود و از طریق روشهای مدیریتی صحیح، تحت کنترل قرار گیرد.
آتشسوزی سطحی
جامعه پرندگان
متغیرهای محیطزیستی
جنگل فاضلآباد
گرگان
2017
08
23
87
100
https://www.iraneiap.ir/article_52186_0523dbf5e53de910f2be5fc7a7bd6896.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
ارزیابی مطلوبیت زیستگاه پلنگ ایرانی(Panthera pardus saxicolor)با روش آنتروپی بیشینه در استان گلستان
سیده فرحناز
وصالی
حسین
وارسته مرادی
عبدالرسول
سلمان ماهینی
این مطالعه با هدف ارزیابی مطلوبیت زیستگاه و عوامل موثر بر پراکنش پلنگ ایرانی با استفاده از روش آنتروپی بیشینه در استان گلستان انجام گرفت. مدلسازی آنتروپی بیشینه بهدلیل کارکرد بهتر آن در گسترههای زیستگاهی با وسعت کلان در تحقیق حاضر استفاده شد. بهمنظور رسیدن به این هدف 193 نقطه حضور پلنگ در مناطق مختلف استان گلستان جمعآوری شد و از 11 متغیر محیطزیستی در مدلسازی زیستگاه استفاده شد. تعیین میزان همبستگی متغیرها با استفاده از ماژول PCA در نرمافزار IDRISI Selva نشان داد هیچگونه همبستگی بالای 9/0 بین متغیرها وجود ندارد. زبری سطح با میزان مشارکت 2/33 درصد و اهمیت 8/4 درصد مهمترین عامل در تعیین مطلوبیت زیستگاه پلنگ بود. فاصله از طعمهها با میزان مشارکت 7/28 درصد و اهمیت 2/60 درصد، ارتفاع با میزان مشارکت 4/4 درصد و اهمیت 5/3 درصد، شیب با میزان مشارکت 8/3 درصد و اهمیت 6/1 درصد و پوششگیاهی با میزان مشارکت 5/6 درصد و اهمیت 8/0 درصد، دیگر متغیرهای تاثیرگذار در پراکنش پلنگ بودند. نتایج نشان داد زیستگاه مطلوب پلنگ در استان گلستان در ارتفاع 2100 متری از سطح دریا و شیب حدود 20 تا 40 درصد قرار دارد. همچنین نتایج گویای این است که مدل با میزان AUC برابر 972/0 قابلیت پیشبینی عالی دارد.
مطلوبیت زیستگاه
آنتروپی بیشینه
پلنگ ایرانی
استان گلستان
زبری سطحی
2017
08
23
101
112
https://www.iraneiap.ir/article_52187_4322c203f0c9d8831574a5053b919380.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
کاربرد مدل تصمیمگیری FAHP باکلی در ارزیابی و پهنهبندی کیفیت آب زیرزمینی9 شهر استان ایلام برای مصارف شرب و کشاورزی
فاطمه
محمدیاری
حسین
اقدر
فوزیه
بیگ محمدی
پهنهبندی کیفیت آب زیرزمینی یک دشت از مهمترین مراحل در مدیریت کیفیت منابع آب زیرزمینی به شمار میآید. در این تحقیق، با بهره گرفتن از روشهای زمین آمار، خصوصیات شیمیایی آبهای زیرزمینی شهرهای ایلام مورد بررسی قرار گرفته است. آب حاصل از 78 چاه، در یک بازه زمانی 13 ساله سالهای 1379تا 1392 برداشت و از لحاظ سدیم، کلر، هدایت الکتریکی، سولفات، TDS، SAR و TH آنالیز شیمیایی شد. نیم تغییرنمای تجربی هر یک از پارامترها با استفاده از نرمافزار GS+ محاسبه و مدلهای مختلف برازش داده شد. نتایج نشان داد که دادههای کیفی آب زیرزمینی در این منطقه دارای همبستگی قوی میباشد و ساختار مکانی آنها از مدل گوسین و کروی تبعیت میکند. سپس به کمک نرمافزار GIS درونیابی به روش کریجینگ صورت گرفت. در نهایت با استفاده از منطق فازی، طبقهبندی ویلکاکس و شولر و مدل تصمیمگیری چند معیارهFAHP باکلی نقشه پهنهبندی منطقه مورد مطالعه برای مصارف شرب و کشاورزی تهیه شد. نقشه پهنهبندی آبهای زیرزمینی منطقه نشان میدهد، بر اساس روش شولر، 21 درصد از مساحت منطقه آب با کیفیت خوب، 36 درصد با کیفیت متوسط و 43 درصد از منطقه دارای آب با کیفیت نامناسب از لحاظ شرب هستند و بر اساس روش ویلکاکس 15 درصد از مساحت منطقه آب با کیفیت خوب، 8 درصد با کیفیت متوسط و 77 درصد از منطقه دارای آب با کیفیت نامناسب برای کشاورزی میباشند. پس میتوان گفت که کیفیت آب منطقه مورد مطالعه برای شرب در حد متوسط و برای کشاورزی نامطلوب است.
طبقهبندی شولر و ویلکاکس
کریجینگ
FAHP باکلی
شرب
کشاورزی
2017
08
23
113
122
https://www.iraneiap.ir/article_52188_8eafc52add411af73ccf4ee4361d405d.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
مطالعه توان ترسیب کربن دو گونه Helichrisum aucheri و Helichrisum globiferum در استان آذربایجان غربی
زینب
جعفریان
الهه
احمدی
کربن مهمترین عنصر گازهای گلخانهای محسوب میشود که در دهههای اخیر افزایش مقدار آن در اتمسفر سبب گرم شدن هوای کره زمین شده است. فرآیند ترسیب کربن در زیتوده گیاهی و خاکهایی که تحت تاثیر این زیتوده هستند، سادهترین و ارزانترین راهکار ممکن برای کاهش سطح این گاز اتمسفری است. بنابراین، در این مقاله سعی شده است تا توان ترسیب کربن گونههای Helichrisum aucheriوglobiferum Helichrisum که در اکوسیستمهای طبیعی استان آذربایجان غربی حضور گستردهای دارند، بررسی شود. بدین منظور 30 پایه گیاهی از دو گونه مذکور انتخاب و اندامهای هوایی و زیرزمینی آنها از هم جدا و به آزمایشگاه منتقل شدند (در مجموع 120 نمونه گیاهی). ضریب تبدیل ترسیب کربن هر اندام گیاهی به صورت جداگانه توسط روش احتراق تعیین شد. همچنین 12 نمونه خاک به طور تصادفی از پای گونههای مورد مطالعه برداشت (در مجموع 24 نمونه خاک) و میزان ترسیب کربن آن در آزمایشگاه اندازهگیری شد. نتایج آماری این بررسی نشان داد که میزان ترسیب کربن در دو گونه مورد مطالعه با هم اختلاف معنیداری در سطح یک درصد داشتند. بیشترین میزان ترسیب کربن مربوط به اندام هوایی گونهHelichrisum globiferum بود. همچنین خاک توان ترسیب بالاتری از اندامهای گیاهی نشان داد.
ترسیب کربن
گونه Helichrysum
اندام هوایی
اندام زیرزمینی
آذربایجان غربی
2017
08
23
123
130
https://www.iraneiap.ir/article_52189_0dcab27566ce0f9ee361e3c4fbec1825.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
تغییرات تنوع و ترکیب گونههای گیاهی تحت تأثیر چرای دام در مراتع حوزه توفسفید
علی
جعفری
مهدیه
رحیمی باغ ابریشمی
پژمان
طهماسبی کهیانی
در این مقاله تأثیر شدت چرای دام بر تنوع گونههای گیاهی و فرمهای رویشی در مراتع حوزه آبخیز توفسفید واقع در 85 کیلومتری شمال غرب شهرکرد در استان چهارمحال و بختیاری مورد مطالعه قرار گرفته تا از این طریق بتوان مدیریت مناسبی بر آن حوزه اعمال کرد. بدینمنظور، سه محدوده با مدیریت چرایی متفاوت (قرق، چرای سبک تا متوسط و چرای سنگین) در نظر گرفته شده و در هر محدوده، نمونهبرداری از پوشش گیاهی درون پلاتهای 4 متر مربعی در امتداد سه ترانسکت 300 متری به روش تصادفی- سیستماتیک انجام پذیرفت. شاخصهای تنوع شانون و سیمپسون و غنای گونهای (میانگین تعداد گونه در پلات) در هر مدیریت چرایی محاسبه شده و با استفاده از تجزیه واریانس یکطرفه مقایسه شدند. انواع فرمهای رویشی (بوتهای، گندمی و پهنبرگ علفی) نیز در هر تیمار چرایی از طریق تجزیه واریانس مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ارزش عددی برای شاخصهای تنوع و غنای گونهای در محدوده قرق (غنای گونهای: 4/14، شاخص شانون: 244/2 و شاخص سیمپسون: 865/0) بیشتر از چرای سبک (غنای گونهای: 09/9، شاخص شانون: 377/1 و شاخص سیمپسون: 617/0) و چرای سنگین (غنای گونهای: 10/10، شاخص شانون: 536/1 و شاخص سیمپسون: 652/0) است. همچنین از نظر فرم رویشی در بین مناطق با مدیریتهای چرای متفاوت، اختلاف معنیداری وجود دارد که این اختلاف در مورد گندمیان در مقایسه با سایر فرمهای رویشی کمتر است. با توجه به این که کلید پایداری اکوسیستمها تنوع گونهای است، میتوان انتظار داشت که کاهش تنوع گونهای سبب کاهش پایداری اکوسیستم شود.
تنوع گیاهی
حوزه توفسفید
فرمهای رویشی
مدیریت چرایی
2017
08
23
131
142
https://www.iraneiap.ir/article_52190_c3a69952b1c8876d3284e7dcc137c76e.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
تعیین گونههای شاخص پوشش گیاهی و بانک بذر خاک در شیوههای مختلف بهرهبرداری در منطقه زاگرس جنوبی
پرویز
غلامی
جمشید
قربانی
تعیین گونههای شاخص گیاهی علاوه بر پیشبینی خصوصیات اکولوژیک اکوسیستمها به ویژه مراتع خشک و نیمهخشک، راهکاری مناسب برای اصلاح و احیا مراتع نیمهاستپی از طریق معرفی گونهها با ویژگیهای مرتبط با هر شیوه مختلف بهرهبرداری، به شمار میآید. به همین منظور این مطالعه در چهار شیوه مختلف بهرهبرداری شامل قرق، مرتعی، دیمزار رها شده و دیمزار در مراتع قشلاقی ماهور ممسنی در استان فارس انجام شد. پوشش گیاهی و خاک در امتداد ترانسکت و در پلاتهای یک متر مربعی نمونهگیری شدند. نمونهگیری بانک بذر خاک از دو عمق صفر تا 5 و 5 تا10 سانتیمتری خاک انجام شد. ترکیب و مقدار بانک بذر به روش جوانهزنی در گلخانه تعیین شد. برای تعیین گونههای شاخص و بررسی تغییر در خصوصیات پوشش گیاهی و بانک بذر خاک از آنالیز گونههای شاخص (ISA) استفاده شد. نتایج آنالیز گونههای شاخص نشان داد که 24 و 3 گونه گیاهی به ترتیب در پوشش گیاهی و بانک بذر خاک منطقه قرق دیده شدند که در منطقه مرتعی این تعداد 4 و 3 گونه، در دیمزار رها شده 11 و 2 گونه و در دیمزار 13 و 3 گونه به عنوان گونه شاخص وجود داشتند. با توجه به تغییر ترکیب پوشش گیاهی و بانک بذر خاک در اثر چرای دام و تغییر کاربری اراضی، اصلاح روشهای بهرهبرداری و مدیریت مراتع منطقه به منظور احیاء پوشش گیاهی توصیه میشود.
آنالیز گونههای شاخص
قرق
احیای اکولوژیک
ماهور ممسنی
استان فارس
2017
08
23
143
152
https://www.iraneiap.ir/article_52191_14a7dee3893f8771ec9e4fad86e578c4.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
بررسی عوامل موثر بر انتشار دیاکسیدکربن در ایران؛ با تاکید بر آثار بیانیه 21 ریو
حامد
رفیعی
شیوا
غزنوی
ایرج
صالح
هدف از انجام این تحقیق بررسی ارتباط بین انتشار سرانهی گاز دی اکسید کربن به عنوان شاخصی از آلودگی محیط زیستی با نسبت ارزش افزوده بخش کشاورزی به صنعت، نسبت ارزش افزوده بخش خدمات به صنعت، تراکم جمعیت شهری و مصرف انرژی در ایران با تاکید بر آثار بیانیه 21 ریو طی دوره 1393-1357 است. بدین منظور با استفاده از مدل خود توضیح با وقفههای توزیعی (ARDL) روابط کوتاهمدت و بلندمدت بین متغیرهای مدل برآورد شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان داد که با افزایش یک واحد مصرف انرژی هم در کوتاهمدت و هم در بلندمدت، انتشار گاز دیاکسیدکربن 002/0 واحد افزایش مییابد. لذا پیشنهاد میشود که حمایت از توسعه استفاده از انرژیهای تجدید پذیری بهویژه انرژی خورشیدی، باد و آب در راستای بهبود کیفیت هوا و شاخصهای محیط زیست مورد توجه قرار گیرد. همچنین با توجه به معنی دار شدن متغیر مجازی کنفرانس ریو و علامت مثبت این متغیر در الگوی بلندمدت نتیجه میشود ایران بعد از برگزاری این کنفرانس در راستای حفظ محیط زیست گام برداشته است. برآورد ضریب تصحیح خطا نیز نشان میدهد که در صورت بروز شوکهای ناگهانی به انتشار دیاکسید کربن، مدت زمان لازم برای تعدیل کل آثار شوک حدود 3/1 دوره خواهد بود.
انتشار سرانه گاز دیاکسیدکربن
ARDLانتشار سرانه گاز دیاکسیدکربن
محیطزیست
ایران
ARDL
2017
08
23
153
164
https://www.iraneiap.ir/article_52192_a4532161e1afecf03bbb3fbdace61977.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
ارزیابی آلودگی خاکهای منطقه افیولیتی رباطسفید (خراسان رضوی)
سمیرا
شمشیری
محمد حسین
محمودی قرائی
پروانه
ابریشم چی
در این مطالعه خاکهای سرپنتینی در منطقه افیولیتی رباطسفید واقع در 60 کیلومتری جنوب مشهد از نظر آلودگی فلزات سنگین مورد ارزیابی قرار گرفتند. پارامترهای مهم فیزیکوشیمیایی از قبیل بافت خاک، EC، pH، درصد ماده آلی و کربناتکلسیم معادل خاک تعیین شدند. غلظت کل عناصر ,Mn ,Co ,Ni ,Cr Zn و همچنین غلظت این عناصر در فازهای مختلف خاک از طریق استخراج ترتیبی (روش تسیر) و با استفاده از روش جذب اتمی (AAS) اندازهگیری شد. خاکهای منطقه سبک (لوم ماسهای، لوم سیلتی و لوم) و قلیایی ضعیف ارزیابی شدند. غلظت این عناصر در خاکهای منطقه بالاتر از مقادیر ارایه شده توسط EPA برای خاکهای طبیعی است. ارزیابی آلودگی خاک با شاخص زمینانباشت (Igeo) و فاکتور غنیشدگی (EF)، نشاندهنده ردههای متفاوتی از آلودگی و غنیشدگی در خاکهای منطقه است. شاخص ارزیابی پتانسیل بومشناختی (RI)نیز در مقایسه با ماده مرجع خاکهای طبیعی درجه خطر بومشناختیبالا را نشان داد. همچنین شاخص بار آلودگی (LPI) بالاتر از یک به دست آمد و خاکها آلوده ارزیابی شدند. همبستگی بالا و معنیدار عناصر Cr، Ni و Co با مقادیر ماسه در خاک حاکی از آن است که این عناصر در کانیهای سنگین مانند کرومیت در حد اندازه ماسه حضور دارند. با توجه به فاکتور تحرک (Mf) و مقادیر کد ارزیابی خطر (RAC)، عناصر Ni, Co و Mn در رده خطر کم تا متوسط قرار دارند. از بین عناصر مطالعه شده فقط Mn و Ni پتانسیل آلایندگی محیطزیستی در منطقه دارند.
فلزات سنگین
آلودگی خاک
استخراج ترتیبی
سرپانتین
افیولیت
2017
08
23
165
178
https://www.iraneiap.ir/article_52195_77f81f0a1765161f90f1a783d3f745c3.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
بررسی نگرش و دانش محیطزیستی دانشآموزان پایه ششم، هفتم و هشتم در محیطهای شهری و روستایی (مطالعه موردی: قزوین)
سارا
صفایی
سیدحامد
میرکریمی
سید محمود
عقیلی
احمد
عابدی سروستانی
سپیده
سعیدی
تخریب محیطزیست، از بین رفتن روزافزون منابع طبیعی و روند فزآینده آلودگیهای گوناگون محیطی حاکی از وضعیت بحرانی محیطزیست جهان است. آنچه که آتش این بحران را شعلهور میکند، عدم آگاهی نوع بشر نسبت به اهمیت محیطزیست است. کودکان و نوجوانان، سرمایههای اصلی یک جامعهاند. میزان توجه مسئولین جامعه در ارتقا سطح دانش و نگرش محیطزیستی این گروه میتواند مبنای تخمین پیشرفت و توسعه محیطزیستی آتی جامعه در زمینههای گوناگون باشد. این پژوهش با رویکرد تعیین پارامترهای فردی و اقتصادی- اجتماعی موثر بر نگرش و دانش محیطزیستی دانشآموزان شهری و روستایی پایه ششم، هفتم و هشتم انجام شد. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه دانشآموزان این گروه سنی در دو ناحیه آموزش و پرورش شهر قزوین و روستاهای تحت پوشش این دو ناحیه بود. با استفاده از روش تصادفی طبقهبندی شده و به کمک پرسشنامه 721 دانشآموز مورد آزمون قرار گرفتند. دادههای جمعآوری شده، توسط نرمافزار SPSS و با آزمونهای آنالیز واریانس یکطرفه و نیز آزمون t مورد تجزیه و تحلیل واقع شده و نتایج حاصل از آن بیانگر وجود تفاوتی معنادار بین سطح دانش محیطزیستی دانشآموزان شهری و روستایی و عدم وجود تفاوتی معنادار بین نگرش محیطزیستی دانشآموزان دو جامعه خرد آماری بود. از بین 16 پارامتر مختلف فردی و اقتصادی- اجتماعی مورد آزمون، دو فاکتور جنسیت و نوع مدرسه دانشآموزان در هر دو جامعه شهری و روستایی بر نگرش و دانش محیطزیستی دانشآموزان مؤثر بوده و تاثیر سایر پارامترها در دو جامعه شهری و روستایی متفاوت و برخی از پارامترها نیز فاقد اثر بودند. نتایج میتواند در تصمیمگیریهای آتی جهت ارتقا میزان سطح دانش و نگرش محیطزیستی دانشآموزان بکار گرفته شود.
پارامترهای فردی و اقتصادی- اجتماعی
نگرش و دانش محیطزیستی
دانشآموزان پایه ششم
هفتم و هشتم
شهرستان قزوین
2017
08
23
179
192
https://www.iraneiap.ir/article_52196_7c24060022863b008da7f8b3792b8157.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
برآورد ارزش اقتصادی کارکرد تنظیم گاز توسط اکوسیستم مرتعی پارک ملی بمو مطالعه موردی: تثبیت گاز دیاکسید کربن و عرضه اکسیژن
حمید
امیرنژاد
کمال
عطایی سلوط
ترسیب کربن در خاک و زیتوده گیاهی به عنوان سادهترین گزینه و از نظر اقتصادی عملیترین راهکار ممکن برای کاهش دیاکسیدکربن اتمسفری مطرح شده است به طوری که حتی اصلاح اراضی مخروبه مرتعی از اهمیت زیادی در ترسیب کربن برخوردار است. در این مطالعه ارزش اقتصادی کارکرد تنظیم گاز شامل کارکرد تثبیت دیاکسید کربن و عرضه اکسیژن توسط اکوسیستم مرتعی پارک ملی بمو برآورد شده است. برای تعیین کمی دیاکسید کربن جذب شده از روش عامل بسط بیوماس و در نهایت رابطه فتوسنتز و تعیین ارزش آن از روش هزینه جایگزین استفاده شده است. بر اساس نتایج مطالعه، میزان گاز CO2 جذب شده توسط پوشش گیاهی و خاک در هر هکتار از پارک ملی بمو به ترتیب 9/10 و 140 تن و در کل مساحت پارک به ترتیب برابر 464360 و 5284185 تن بوده است. با لحاظ هزینه 34/75 دلاری هر تن تثبیت گاز CO2 در پروژه CCS به عنوان روش جانشین کارکرد تنظیم گاز، ارزش اقتصادی این کارکرد، 373 میلیون ریال در هر هکتار و نیز 266/14176 میلیارد ریال در کل مساحت 38000 هکتاری از پارک در سال 1391 برآورد شده است. پیشنهاد میشود تا با برقراری مکانیسمهای نظارت محلی در جوامع محلی حاشیه پارک ملی بمو و افزایش مسئولیتپذیری مسئولین محلی پارک ملی بمو برای برنامهریزی منطقه و کاربرد مواردی که برای حفاظت بیشتر طبیعت مناسبتر است؛ در جهت حفظ و گسترش کارکردهای اکوسیستمی فعلی پارک و نیز ارزش اقتصادی آن تلاش شود.
ارزش اقتصادی
پارک ملی بمو
کارکرد تنظیمی
عامل بسط بیوماس
روش هزینه جایگزین
2017
08
23
193
202
https://www.iraneiap.ir/article_52197_d306705bd7f99285641f007ba072b6ab.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
بررسی اثر تغییر کاربری اراضی بر عرضه خدمات اکوسیستم (ذخیره و ترسیب کربن)
زهرا
اسدالهی
عبدالرسول
سلمان ماهینی
خدمات اکوسیستم منافعی هستند که افراد بهشکل مستقیم یا غیرمستقیم از اکوسیستم بهدست میآورند. با هدف بررسی اثر تغییر کاربری اراضی بر عرضه خدمات اکوسیستم، مدل ذخیره و ترسیب کربن از بسته نرمافزاری InVEST نسخه 3.0.0 استفاده شد. این پژوهش در بخش شرقی حوزه آبخیز گرگانرود استان گلستان در سه دوره زمانی 1984، 2010 و 2036 اجرا شد. برای پیشبینی تغییرات آتی کاربری اراضی از تحلیل زنجیره مارکوف و شبکه خودکار استفاده شد. میزان کربن موجود در چهار منبع ذخیره کربن شامل بیوماس روزمینی، بیوماس زیرزمینی، خاک و لاشبرگ به تفکیک کاربری اراضی از گزارشهای IPCC استخراج شد. بررسی روند تغییر کاربری اراضی نشان داد که در سال 1984 پوشش جنگلی بیش از 50 درصد منطقه را بهخود اختصاص داده است در حالیکه با گذشت زمان بهتدریج از وسعت آنها کاسته شده و تا سال 2036 مساحت پوشش جنگلی به کمتر 20 درصد کل منطقه خواهد رسید. نتایج نشان داد که روند تغییر کاربری با کاهش ذخیره کربن همراه بوده است. به این ترتیب در بازه زمانی 1984 تا 2010، در 2/815 کیلومتر مربع از منطقه مورد بررسی ترسیب منفی مشاهده شد که با ادامه روند جنگلزدایی تا سال 2036، 9/401 کیلومتر مربع بر این مساحت افزوده خواهد شد. ادغام مفهوم خدمات اکوسیستم در مباحث برنامهریزی مکانی سرزمین و مدیریت کاربری اراضی نیازمند تهیه نقشههای مکانی خدمات اکوسیستم در مقیاس منطقهای است که در پژوهش حاضر سعی شد به این موضوع پرداخته شود.
حوزه آبخیز گرگانرود
جنگلزدایی
نرمافزار InVEST
IPCC
2017
08
23
203
214
https://www.iraneiap.ir/article_52199_239ba2e36a32d3e2936a319a7b2e1bae.pdf
پژوهش های محیط زیست
EIAP
2008-9597
2008-9597
1396
8
15
مکانیابی محل دفن پسماند شهری با استفاده از تکنیکهای اطلاعاتی مکانی مطالعه موردی: شهر سنندج
هلن
اقصایی
بابک
سوری
مکانیابی مناسب برای دفن زباله، یکی از مسایل مهم برای فعالیتهای مرتبط با مدیریت پسماند در کشورهای در حال توسعه میباشد. محل نامناسب برای دفن پسماند آثار منفی محیطزیستی، اقتصادی و اکولوژیکی را به دنبال خواهد داشت. شهر سنندج با 370 هزار نفر جمعیت با تولید 330 تن پسماند زاید جامد در روز مواجه است. محل دفن زباله کنونی شهر سنندج، علاوه بر ایجاد مشکلات محیطزیستی، ظرفیت خود را نیز از دست داده است. بنابراین، در این مطالعه سعی شده است تا با تلفیق سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و روشهای تصمیمگیری چند معیاره (MCDA) محلهای مناسب دفن پسماند جامد برای شهر سنندج پیشبینی شود. برای این منظور 9 لایه اطلاعاتی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و روش وزندهی سلسله مراتبی معکوس (IHWP) وزندهی شدند. نقشههای نهایی مطلوبیت برای محل دفن در هر دو روش، با استفاده از توابع پوشش و هفت معیار محدودیت (برای تولید نقشه محدودیت) به دست آمد. یافتههای حاصل از این تحقیق نشان داد که روش IHWP دقت تصمیم نهایی برای شناسایی بهترین مناطق جهت دفن پسماند را افزایش داده و نتایج بهتری را در مقایسه با روش AHP ارایه میدهد. در نهایت منطقهای به وسعت 87 هکتار واقع در 5 کیلومتری شمال غربی شهر سنندج به عنوان اولویت اول برای استقرار محل دفن زباله شناسایی شد.
مکانیابی
پسماند جامد شهری
فرآیند وزندهی سلسله مراتبی معکوس
فرآیند تحلیل سلسله مراتبی
سیستم اطلاعات جغرافیایی
2017
08
23
215
229
https://www.iraneiap.ir/article_52200_61b27ff7b16bfcea6df46a84fd95b2fe.pdf