تاثیر رویکردهای بین المللی توسعه پایدار و محیط زیست بر برنامه‌های توسعه ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 رییس گروه امور برنامه ریزی،آمایش سرزمین و محیط زیست سازمان برنامه و بودجه کشور

2 عضو هیات علمی (استادیار) گروه روابط بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

توسعه در هر کشوری زمانی تحقق می‌‌یابد که برنامه‌‌ریزان، برنامه‌‌ای قوی و متناسب با شرایط و موقعیت محیطی تدوین نمایند. کشورهای توسعه یافته معتقدند مسئولیت اصلی تحقق حق بر توسعه بر عهده دولت بوده و مسئولیتی ملی است. از این رو، هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه چالش‌های محیط‌زیست در برنامه‌های پنج ساله توسعه جمهوری اسلامی ایران (1400- 1368) است. بنابراین، تلاش این پژوهش برای پاسخ به این سؤال است که چالش‌‌های محیط‌زیست در برنامه‌‌های پنج ساله توسعه جمهوری اسلامی ایران (1400- 1368) دارای چه جایگاهی بوده و در این برنامه‌ها چگونه به موضوع حفاظت از محیط‌زیست پرداخته شده است؟ در پژوهش حاضر، از روش‌های «توصیفی– تحلیلی» استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که افزایش استراتژی‌ها و راهبردهای حفاظت از محیط‌زیست طی برنامه‌های پنج ساله توسعه کشور در سال‌های 1400- 1368 از مهم‌ترین تحولات در رویکرد برنامه‌های توسعه پنج ساله به چالش‌های محیط‌زیستی محسوب می‌‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Impact of International Sustainable Development and Environment Approaches on Iran Development Plans

نویسندگان [English]

  • Ramezan Esmailasadi 1
  • Mahnaz Goodarzi 2
1 Head of Planning, Land Planning and Environment Department of the Country Planning and Budget Organization
2 Faculty Member (Assistant Professor) Department of International Relations, Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan), Isfahan, Iran
چکیده [English]

Development is achieved in each country when planners develop a strong program according to the conditions and position of that country. Developed countries believe that the main responsibility of implementation of right for development lies with the government and it is a national duty. So, this study examines the position of environmental challenges in the 5-year development plan of the Islamic Republic of Iran. As a result, this study attempts to answer the question: What position do environmental challenges have in the 5-year development plan of the Islamic Republic of Iran (2021- 1989)? And in these programs how has the topic of environmental conservation been taken into account?  In this study, the method of “descriptive - analytical” have been used. The findings of this study show that the increase in the strategies and the guidelines of environmental conservation in the 5-year developmental plan of the country in years between 1363-1400 have been considered the most significant changes in the approach of 5-year developmental plans for environmental challenges.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Development
  • Application development
  • United nations development Program (c). A. Iran
  • The environment
اسمعیل اسدی، ر. 1396. سیر تحول رویکردهای توسعه از دیدگاه بین‌‌المللی با تاکید بر توسعه پایدار (استکلهم، ریو، ژوهانسبورک و ریو + 20)، تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه کشور.
پوراصغر سنگاچین، ف. 1394. محدودیت‌‌های کمی و کیفی منابع آب- مهم‌‌ترین چالش فراروی توسعه کشور در برنامه ششم، امور برنامه‌‌ریزی، آمایش و محیط‌زیست، سازمان برنامه و بودجه.
تودارو، م. 1391. توسعه اقتصادی در جهان سوم، غلامعلی فرجادی (مترجم)، تهران: نشرکوهسار.
خلعتبری، ج. 1385. آمار و روش تحقیق، تهران: پردازش.
دبیری، ف.؛ عباسپور م.؛ مکنون، ر. 1386. جایگاه محیط‌زیست در قوانین برنامه‌ای پس از انقلاب در ایران، علوم و تکنولوژی محیط‌زیست. دوره نهم، شماره ١.
دلاور، ع. 1385. احتمالات و آمار کاربردی، تهران: رشد.
رامین مهر، ح.؛ چارستاد، پ. 1393. روش تحقیق کمی با کاربرد مدلسازی معادلات ساختاری، تهران: انتشارات ترمه.
رزمی، م. و سمیه ص. 1391. الزامات تحقق حکمرانی خوب برای دستیابی به توسعه انسانی، چهارمین همایش ملی اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر.
رحمتی، ع. 1391. بررسی روند ارزیابی اثرات محیط‌زیستی در ایران چالش‌‌ها و راهکارها. فصلنامه محیط‌زیست و توسعه، سال سوم، شماره پنج.
زیاری، ک.؛ پرهیز، ف.؛ مهدنژاد، ح 1389. مبانی و تکنیک‌‌های برنامه‌‌ریزی شهری، چابهار: انتشارات دانشگاه بین‌‌المللی چابهار.
زارعیان، د. 1391. ارتباطات و توسعه، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.
زنگنه، ح. 1391. جهانی شدن، توسعه و حقوق بشر، ترجمه و تلخیص فصل 16 کتاب حقوق بشر بین‌‌المللی.
ساعی، ا. و سیفی، ع. 1395. درآمدی بر شناخت مسایل اقتصادی- سیاسی جهان سوم: سیاست، قدرت و نابرابری، تهران، قومس.
سیفی، آ. 1395. نقش برنامه توسعه ملل متحد در پایداری محیط‌زیست سالم در قوانین برنامه‌‌های توسعه‌‌ای ایران، فصلنامه مطالعات اقتصاد سیاسی بین‌‌الملل. سال اول، شماره دوم، 240-181.
سالومون، م. 1391. مسئولیت جهانی برای حقوق بشر، فقر جهانی و توسعه حقوق بین‌‌الملل، ترجمه: آزاده السادات طاهری، سیمین دخت کارگر، سیدضیاءالدین مدنی، سمیه سادات میری لواسانی، به کوشش: فریده شایگان، کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی یونسکو، دانشگاه شهید بهشتی، برنامه توسعه ملل متحد.
سیف زاده، ح. 1388. نوسازی و دگرگونی سیاسی، تهران، قومس.
شایگان، ف. 1388. حق توسعه، تهران، انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
شیرزادی، ر. 1389. دولت و توسعه سیاسی در مالزی. فصلنامه مطالعات سیاسی. سال سوم، شماره 9.
صفرزاده، ا. 1396. اقتصاد ایران در سال 1396، تهران، موسسه راهبردهای بازنشستگی صبا (وابسته به صندوق بازنشستگی کشوری).
عظیمی، م. 1389. شبیه‌‌سازی یک الگوی وابستگی (مرکز– پیرامون) در تحلیل توسعه‌‌نیافتگی استان سیستان و پلوچستان، پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد، رشته علوم اقتصادی، دانشگاه مازندران.
قانون برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، لوح قانون. 1388. تهران، انتشارات مرکز پژوهش‌‌های مجلس شورای اسلامی.
قانون برنامه دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، لوح قانون. 1388. تهران، انتشارات مرکز پژوهش‌‌های مجلس شورای اسلامی.
قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور. 1380. تهران، انتشارات مرکز اسناد و مدارک سازمان مدیریت برنامه‌‌ریزی کشور، چاپ پنجم.
قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور. 1383. تهران: انتشارات مرکز اسناد و مدارک سازمان مدیریت برنامه‌ریزی کشور، چاپ اول.
قانون برنامه پنجم توسعه کشور. 1389. روزنامه رسمی کشور.
قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور. 1395. تهران، انتشارات مرکز اسناد و مدارک سازمان مدیریت برنامه‌‌ریزی کشور.
کاوه پیشقدم، م. 1389. غلبه‌‌ی مکتب وابستگی بر استراتژی‌‌های توسعه در دهه‌‌ نخست انقلاب اسلامی، دانشنامه حقوق و سیاست. شماره 14.
گودرزوند چگینی، م. 1394. توسعه پایدار؛ شاخص‌‌ها و سیاست. فصلنامه علمی پژوهشی سیاست جهانی. دوره‌‌ی چهارم، شماره‌‌ دوم.
محمدی الموتی، م. 1384. گزارش نهایی اسناد وضعیت موجود و تحلیل اولیه اهداف و شاخص‌های توسعه هزاره در جمهوری اسلامی ایران. سازمان مدیریت و برنامه ریزی، معاونت امور اجتماعی.
مرادحاصل، ن. و مزینی، ا. 1387. ارزیابی نقش دولت در چالش‌‌های زیست محیطی ایران (رویکرد اقتصاد محیط زیست). فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست. دوره 10، شماره چهارم.
موسی وند، ج.؛ آرایی، ع.؛ محمدی، ع. 1392. چالش‌های محیط‌زیستی، تهران. دومین کنفرانس بین‌المللی مخاطرات محیطی.
هانت، د. 1395. نظریه‌‌های اقتصاد توسعه: تحلیلی از پارادایم‌‌های رقیب، ترجمه‌‌ی غلامرضا آزادارمکی، تهران: نشر نی.